Արցախը կորցնելուց հետո Հայաստանն այլեւս ոչ մի շահ չունի. «Հրապարակ»
«Հիմա արդեն ուշ է Հայաստանի շահերից խոսելը, Հայաստանն այլեւս շահ չունի ոչ մի բանում։ Արցախը կորցնելուց հետո Հայաստանն այլեւս ոչ մի շահ չունի։ Այդ դեգեներատներն ասում են՝ «էս մեր 29 800-ը պահենք, իսկ մնացածը՝ հեչ», դե կարո՞ղ եք՝ պահեք։ Այստեղ յուրաքանչյուր լուծում Հայաստանի շահերից դուրս է»,- ասել է քարտեզագիր, աշխարհագրագետ Գրիգոր Բեգլարյանը՝ «Հրապարակի» հետ զրույցում:
Թերթը գրում է.
Հոկտեմբերի 10-ին Նիկոլ Փաշինյանը Հանրային հեռուստաընկերությանը հարցազրույց տվեց եւ կրկին անդրադարձավ «անկլավների» թեմային։ Ադրբեջանն էլ հայտարարում է, որ 8 գյուղերի մասին է խոսքը, երբեմն նաեւ ինչ-որ հին մոռացված գյուղերի անուններ են հրապարակում` Բարխուդարլու, Սոֆուլու, Յուխարի Ասկիպարա։ Երեկ Փաշինյանը, պատասխանելով Ադրբեջանի այս նկրտումներին, ի պատասխան հայտարարեց, թե Հայաստանն էլ 8 գյուղ է պահանջում Ադրբեջանից․ «Ադրբեջանը բարձրացնում է 8 գյուղերի հարց: Նախ՝ մենք էլ մեր հերթին ասում ենք, որ մենք էլ 8 գյուղերի խնդիր ունենք, որովհետեւ նույն Տավուշի մարզում, օրինակ, մենք ունենք Ադրբեջանի կողմից օկուպացված տարածքներ՝ Բերքաբեր գյուղում, Այգեհովիտ գյուղում, Վազաշեն գյուղում, Պառավաքար գյուղում, այլ տարածքներում՝ նույնպես»։ Բայց այս տեքստից չհասկացվեց` ինքը համաձա՞յն է, որ Հայաստանում ադրբեջանական անկլավներ կան, եւ եթե կան` դրանք ի՞նչ կապ ունեն Ադրբեջանի կողմից օկուպացված տարածքների հետ:
Թեմայի առնչությամբ քարտեզագիր, աշխարհագրագետ Գրիգոր Բեգլարյանին հարցրինք՝ Փաշինյանի նշած օկուպացված տարածքները ե՞ւս անկլավներ են, թե՞ դրանք պարզապես օկուպացված տարածքներ են, որոնք պետք է մեզ վերադարձվեն՝ անկախ անկլավների խնդրից: Ստացվում է, որ Փաշինյանը, փաստորեն, Հայաստանից օկուպացված տարածքների հետվերադարձի հարցը կապում է «անկլավների» խնդրի հետ եւ դրանց հնարավոր փոխանակման կոնտեքստում է դիտարկում։
«Դրանք պարզապես օկուպացված տարածքներ են, քանի որ դրանք լեզվակների նման մխրճվում էին Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի տարածք, եւ 90-ականների պատերազմի արդյունքում այդ լեզվակների պաշտպանության հարցում մերոնք զլացան։ Եթե քարտեզը նայեք, ապա, օրինակ, Պառավաքարից վերեւ՝ դեպի հյուսիս, մեծ լեզվակ կա, դա օկուպացված է Ադրբեջանի կողմից, կա Վազաշենի կողմերում, նույնը՝ Բերքաբերի կողմերում, օրինակ՝ ջրամբարի մյուս կողմն էլ էր Հայկական ԽՍՀ տարածք, որն օկուպացված է։ Հիմա, փաստորեն, եթե խոսքը ԽՍՀՄ ադմինիստրատիվ սահմանների վերականգնման մասին է, ապա դրանք՝ բոլորը, պետք է ազատվեն Ադրբեջանի վերահսկողությունից եւ անցնեն Հայաստանի հսկողության տակ, իսկ այդ 8 գյուղեր կոչվածը, որն անկլավներն են, դրանցից միայն Արարատի մարզի Տիգրանաշենը՝ նախկին Քյարքին է բնակեցված, իսկ Տավուշի մարզում մնացած այդ գյուղերը՝ Վերին Ոսկեպարը եւ էլի մի քանի գյուղ կա, որոնք բնակեցված չեն եւ առհասարակ քանդված են, այդ գյուղերը ֆիզիկապես էլ գոյություն չունեն։ Այնտեղ ամենամեծ խնդիրն այն է լինում, որ եթե անկլավները տրվում են Ադրբեջանին, ուրեմն ինքը, բնականաբար, այդ անկլավները սկսելու է բնակեցնել, իր զորքը կանգնեցնել, եւ Նոյեմբերյանի ճանապարհը Գորիս-Կապանի նման մնալու է, այսպես ասած, անտեր, նոր ճանապարհներ պետք է կառուցվեն եւ այլն։ Այդ բոլոր խնդիրներն առաջին պատերազմը լուծել էր»,- պատասխանեց Բեգլարյանը։
Գրիգոր Բեգլարյանին հարցրինք՝ չի՞ ստացվում, որ Փաշինյանը Հայաստանից օկուպացված տարածքները հավասարեցնում է անկլավների կարգավիճակի հետ, չէ՞ որ այդպիսի օկուպացված տարածքներ են նաեւ Սեւ լճի հատվածը, Վարդենիսի, Ջերմուկի հատվածում եւս Ադրբեջանը տարածքներ է օկուպացրել, եւ ստացվում է, որ Փաշինյանը, այսպես կոչված, սովետական շրջանի անկլավները ցանկանում է փոխանակել Հայաստանի բուն տարածքների հետ։
«Դե, փաստորեն․․․ Տեսեք՝ Ադրբեջանն ամեն ինչ շատ ճիշտ ու խելոք անում է, ինքը մի քանի կտոր օկուպացրել է, որպեսզի Հայաստանի հետ առեւտրի առիթ ունենա, իսկ մերոնք էլ ինչ պետք է, տալիս են, ոչ մի պահանջ չեն ներկայացնում։ Այո, այդ փոքր-փոքր կտորներով տարածքները, ես կարծում եմ, որ օրենքով դրանք էլ պետք է ազատվեն, երբ Ադրբեջանն անկլավները ստանա, դրանք էլ, ինձ թվում է, ինքը կազատի, որովհետեւ արդեն միջազգայնորեն ճանաչված Հայաստանի Հանրապետության տարածքի մասին է խոսքը լինելու, կարծում եմ՝ կազատի, բայց միայն՝ երբ ստանա իր անկլավները, դրանից ոչ շուտ»,- պատասխանեց Բեգլարյանը։
Իսկ Արծվաշենը հետ կտա՞ Ադրբեջանը՝ հարցրինք Բեգլարյանին։ «Պետք է որ, բայց մերոնք ո՛չ ռեսուրս, ո՛չ էլ, կոպիտ ասած, զահլա ունեն՝ Արծվաշենը վերականգնելու, վերաբնակեցնելու: Էլ չեմ ասում այնտեղ զորք տեղակայելու մասին, ես չգիտեմ՝ դա անելո՞ւ են, թե՞ չէ։ Եթե տրամաբանությամբ շարժվենք, ապա, այո, պետք է Արծվաշենը վերադարձվի մեզ»։
Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այս հասցեով՝ : https://hraparak.am/post/f8961b4d5c5a49d30c958a0ee6e4cc38