Իրանը կշարունակի բանակցությունները ԱՄՆ-ի հետ միայն այն դեպքում, եթե Իսրայելի հարվածները դադարեցվեն. Փեզեշքիան Կարո՞ղ ա պատահի Գևորգ Ստեփանյանի մեքենայի հրկիզման պատվիրատուի հետքերը տանում են դեպի իշխանության որոշ օղակներ Թղթային ուղետոմսերը վերացնելով՝ մարդկանց ստիպելու են փաթեթներ գնել․ Մանուկ Սուքիասյան (տեսանյութ)
17
Իշխանությունները քայքայիչ գործողություններ են իրականացնում հենց ներազգային կյանքում՝ եկեղեցու դեմ. հայտարարություն Իսրայելական գմբեթը փլուզվել է․ քաղաքագետ (տեսանյութ) «Փնթի ու տգետ դիկտատորին աջակցողները խոսում են Իրանի ժողովրդավար չլինելուց»․ քննարկում (տեսանյութ) Գևորգ Դանիելյան. Այս արշավը ոչ անձի դեմ է, ոչ էլ եկեղեցու, այն պետականության դեմ է Ինչպե՞ս և ե՞րբ կավարտվի իրանաիսրայելյան պատերազմը և այն ինչ ազդեցություն կարող է թողնել Հայաստանի վրա Նիկոլենց հանցավոր մոլորեցումը. ինչ է սպասվում Սյունիքիում Ոստիկանական համազգեստով փաշինյանական ահաբեկիչները կատաղած հարձակվեցին քասախցիների և լրագրողների վրա Իրանում ձերբակալվել է «Մոսադ»-ի 2 գործակալ՝ 200 կգ պայթուցիկ նյութով Լարված իրավիճակ Քասախում. ոստիկանները ուժի կիրառմամբ բերման են ենթարկում ակցիայի մասնակիցներին Լարված իրավիճակ Քասախում, բնակիչները փորձում են ճանապարհ փակել. ոստիկանները չեն թողնում Պատերազմ Արցախում
Թրամփը Թեհրանի բնակիչներին տարհանվելու կոչ է արել ԱԺ-ն մերժեց օրակարգում ընդգրկել Հայկ Սարգսյանի՝ փողի դիմաց քիչ ժամկետով ծառայելու մասին աղմկահարույց նախագիծը Իրանը տարածաշրջանային անկայունության և ահաբեկչության հիմնական աղբյուրն է. G7-ի հայտարարությունը Իշխանությունները քայքայիչ գործողություններ են իրականացնում հենց ներազգային կյանքում՝ եկեղեցու դեմ. հայտարարություն Ովքեր են ինքնառաջադրվել ՔՊ վարչության անդամ դառնալու համար Ջալալ Հարությունյանի գործով ուշագրավ որոշում կկայացվի Հրադադար է հայտարարվել Շտապ պետք է ճգնաժամային կառավարություն․ այսինքն՝ ոչ թե ճգնաժամ ստեղծող, այլ՝ հաղթահարող․ «Կարճ ասած» Չորս անգամ է՝ նույն փողոցն ասֆալտապատել են․ «Մայր Հայաստան» ավագանու անդամ Գրիգոր Իսկանդարյան (տեսանյութ) Իրանը կշարունակի բանակցությունները ԱՄՆ-ի հետ միայն այն դեպքում, եթե Իսրայելի հարվածները դադարեցվեն. Փեզեշքիան Իսրայելի ռազմաօդային ուժերը վերահսկում են Թեհրանի երկինքը. Նեթանյահու Անկարայում տեղի է ունեցել Հայաստանի և Թուրքիայի ԱԳ փոխնախարարների հանդիպումը Փաշինյանի աներձագի 8-րդ անշարժ գույքը իշխանության 7-րդ տարում «Կրթվելը նորաձև է» արշավին բյուջեից տրվող գումարների մասին տեղեկությունը համարվում է պետական գաղտնիք Այն գործողությունները, որոնք կատարում է Փաշինյանը, դուրս են սահմանադրական կարգից․ սահմանադրագետ Վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնող անձը մտել է մի տարածք, որն իրենը չէ, իրավունք չունի․ Աջապահյան «ՀՅԴ-ն մերժում է պարտվողականությունը». հայտարարություն (տեսանյութ) Հայոց Հայրապետը սրբազան Աջով օրհնել է հոգևոր դասին և ներկա ժողովրդին Կարո՞ղ ա պատահի Գևորգ Ստեփանյանի մեքենայի հրկիզման պատվիրատուի հետքերը տանում են դեպի իշխանության որոշ օղակներ Իսրայելական գմբեթը փլուզվել է․ քաղաքագետ (տեսանյութ) «Փնթի ու տգետ դիկտատորին աջակցողները խոսում են Իրանի ժողովրդավար չլինելուց»․ քննարկում (տեսանյութ) ՀՅ Դաշնակցությունը մերժում է պարտվողականությունը և ռազմավարական նպատակ է հռչակում նոր որակի ազգային պետության կառուցումն ու հայկական ինքնության պաշտպանությունը Գևորգ Դանիելյան. Այս արշավը ոչ անձի դեմ է, ոչ էլ եկեղեցու, այն պետականության դեմ է Կաթողիկոսի անձնական կյանքի վերաբերյալ տվյալներ հավաքելը քրեորեն պատժելի արարք է. Թաթոյան Երկրի ղեկավարի բառապաշարին պետք է մասնագիտական գնահատական տան իրավաբաներն ու առողջապահական ոլորտի մասնագետները. Արշակ արքեպիսկոպոս Խաչատրյան Թղթային ուղետոմսերը վերացնելով՝ մարդկանց ստիպելու են փաթեթներ գնել․ Մանուկ Սուքիասյան (տեսանյութ) Տեղահանված արցախցու պետական աջակցությունը կտրել են և թողել անօթևան (տեսանյութ) Ռուսաստանի և Թուրքիայի նախագահները հեռախոսազրույց են ունեցել Իրանը երկարաձգել է օդային տարածքի արգելքը մինչև հունիսի 17-ը Կա հրապարակված ու չհերքված տեղեկություն, որ Հայաստանի կառավարության ղեկավարը հավաքում է Ամենայն Կաթողիկոսի անձնական կյանքի վերաբերյալ տվյալներ. սա քրեորեն պատժելի գործողություն է. Թաթոյան

Կարսի անկման ու 1920-ի հայ-թուրքական կործանարար պատերազմի գլխավոր դասերը

1920-ի գարնանը թուրքական բանակը պատրաստ էր արշավել Հայաստանի Հանրապետության վրա։

Այդ ժամանակ պատերազմի գաղափարին չէր սատարում Սովետական Ռուսաստանը։

1920-ի ամռանը խորհրդային կառավարությունը առանձին-առանձին բանակցեց Լևոն Շանթի գլխավորած հայկական և Սամի Բեքիրի թուրքական պատվիրակությունների հետ, աոաջարկեց ազգագրական սահմանի սկզբունքը, ինչը հաջողություն չունեցավ։

1920-ի օգոստոտին Քեմալը Կարաբեքիրին ասում է,որ հայկական արշավանքի դեմ է հանդես գալիս Ռուսաստանը։

Հայաստանի կառավարությունը 1920-ի օգոստոսի 10-ին Թիֆլիսում Սովետական Ռուսաստանի հետ կնքեց պայմանագիր,որի համաձայն Ղարաբաղում,Նախիջեւանում եւ Զանգեզուրում տեղակայվելու էին ռուսական զորքերը՝ ապահովելով հայ բնակչության անվտանգությունը։

Այսինքն ՝Հարավային Կովկասում գլխավոր դերակատարը,հայ բնակչության անվտանգության երաշխավորն ու մեր հիմնական գործընկերը պետք է դառնար Խորհդային Ռուսաստանը։

Բայց Արեւմուտքը չէր ցանկանում դրա հետ հաշտվել ու ծրագրել էր տարածաշրջանից դուրս մղել Խորհրդային Ռուսաստանին։

Այդ պայմաններում Սևրում 1920 թվականի օգոստոսի 10-ին կնքվեց Սևրի հաշտության պայմանագիրը, որով Անտանտի երկրները և Թուրքիայի սուլթանական կառավարությունը ճանաչում էին ազատ ու անկախ հայկական պետության գոյությունը։ Սակայն քեմալական կառավարությունը չընդունեց այդ պայմանագիրը։

 

Դա թղթե վրա շատ հայանպաստ,բայց իրականում՝ Ռուսաստանին Հարավային Կովկասից դուրս մղելու պայմանագիր էր։

Մենք ունեինք ընտրություն.կամ Ռուսաստա՞ն,կամ՝ Արեւմու՞տք/Անտանտի երկրներ/:

Ընտրեցինք Արեւմուտքը ,որը մի քանի ամսից հանգեցրեց ՀՀ կործանմանը։

Այդ ամենից օգտվեց Քեմալական Թուրքիան ու սերտացրեց իր հարաբերությունները Սովետական Ռուսաստանի հետ՝ ստանալով վերջինից նույնիսկ ռազմական օգնություն։

1920 թվականի հուլիս-օգոստոս ամիսներին Հայաստանի սահմանների մոտ թուրքերը կենտրոնացրին 50 հազարանոց բանակ, 306 հրանոթ։ Հայաստանի Հանրապետությունը սահմանի վրա ուներ 30-35 հազար զինվոր, 56 հրանոթ, 184 գնդացիր։

Սեպտեմբերի 22-ին թուրքական զորքերը Քյազիմ Կարաբեքիրի գլխավորությամբ ներխուժեցին Հայաստան՝ շարժվելով Օլթիի, Սարիղամիշի, Կաղզվանի, Իգդիրի ուղղությամբ։

Հայաստանի համար ստեղծված ծանր պայմաններում կառավարությունը սեպտեմբերի վերջին դիմեց Անտանտի երկրներին՝ Սևրի պայմանագիրն իրագործելու, ռազմական ու նյութական օգնության խնդրանքով, սակայն Թուրքիայում իրենց շահերը հետապնդող գերտերությունները մերժեցին որևէ օգնություն տրամադրել։

Կրկնում եմ ՝ Հայաստանն օգնության խնդրանքով դիմեց դաշնակից Արեւմուտքին/Անտատի երկրներին/,սակայն ստացավ մերժում։

Սա հատուկ ասում եմ այսօր Արեւմուտքի ու ՆԱՏՕ-ի հետ հույսեր կապողներին։

Սեպտեմբերի 29-ին թուրքական զորքերը գրավեցին Սարիղամիշը և Կաղզվանը, հոկտեմբերի 30-ին՝ Կարսը, նոյեմբերի 7-ին՝ Ալեքսանդրապոլը, նոյեմբերի 12-ին՝ Աղինը։

Նոյեմբերի 15-ին Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունն ընդունեց դեռևս նոյեմբերի 8-ին թուրքերի առաջարկած ծանր պայմանները։

1920-ի դեկտեմբերի 2-ին կնքվեց Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը։

Թուրքական արշավանքը հսկայական վնաս հասցրեց հայ ժողովրդի արևելյան հատվածին։

Թուրքերը կոտորեցին 198 հազար մարդ, ավերեցին ավելի քան 140 բնակավայր՝ պատճառելով 20 միլիոն ռուբլու (ոսկով) վնաս։

Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը մեր պատմության ամենախայտառակ պայմնագրերից էր.այդ պայմանագրով Թուրքիային էր անցնում Կարսի մարզն ու Սուրմալուի գավառը, իսկ Նախիջևանը, Շարուրի, Շահթախթիի շրջանները հայտարարվում էին ժամանակավորապես Թուրքիայի հովանավորության ներքո գտնվող տարածքներ, որոնց հետագա ճակատագիրը պետք է որոշվեր հանրաքվեի միջոցով։

Հայաստանը զրկվում էր զինապարտության հիմունքով բանակ պահելու իրավունքից, հայկական բանակի թիվն ամրագրվում էր 1500 զինվորի, 8 թնդանոթի և 20 գնդացրի չափով։

Թուրքիան պարտավորվում էր զինված օգնություն ցույց տալ Հայաստանին ներքին և արտաքին վտանգի դեպքում՝ ըստ հայկական կառավարության դիմումի։

Այս աղետալի պայմանագիրը կյանքի չկոչվեց,քանի նոյեմբերի29-ից-դեկտեմբերի 2-3-ը Հայաստանում ձեւավորվեց նոր՝Խորհրդային Հայաստանի իշխանություն։

Սա է իրական պատմությունը Կարսի անկման վերաբերյալ։

Հետագայում 1921-ի մարտի 16-ի եւ 1921-ի հոկտեմբերի 13-ի Մոսկվայի եւ Կարսի պայմանագրերով Կարսի մարզն անցավ Թուրքիային։

Մոսկվայի ու Կարսի պայմանագրերն Ալեքսանդրապոլի պայմանագրի համեմատ կործանարար չէին,բայց այնուամենայնիվ հայանպաստ չէին։

1920-ականներին Քեմալական Թուրքիան աստիճանաբար սառեցնում էր իր հարաբերությունները Խորհրդային Ռուսաստանի հետ ու դառնում է հստակ դեպի Արեւմուտք կողմնորոշում ունեցող պետություն։

Արեւմուտքը «քցեց» Հայաստանին,իսկ Թուրքիան՝ Խորհրդային Ռուսաստանին՝ հետագայում դառնալով ՆԱՏՕ-ի անդամ։

Իսկ որո՞նք են Կարսի անկման եւ 1920-ի հայ-թուրքական պատերազմի գլխավոր դասերը։

1. Արեւմուտքը գեղեցիկ խոսում է,բայց նույնքան գեղեցիկ էլ «փուռն է տալիս» հայերիս։

2. Թուրքիան նույնքան գեղեցիկ խոստումներ է տալիս Ռուսաատանին ու հետո «քցում» վերջինիս՝ դաշնակցելով Արեւմուտքի հետ։

Էդուարդ Շարմազանովի ֆեյսբուքյան էջից

Հետևեք մեզ Telegram-ում
Հետևեք մեզ YouTube-ում
Websiite by Sargssyan
Հետևեք մեզ Facebook-ում https://www.facebook.com/ZhamLratvakan