Հակահետախուզության վերջին ռոմանտիկը

ՀԱԿԱՀԵՏԱԽՈՒԶՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐՋԻՆ ՌՈՄԱՆՏԻԿԸ

Վյաչեսլավ Երվանդի Կևորկովը ծնվել է 1923 թվականին, Մոսկվայում, մայրաքաղաքի նորաձևության սիրահարների շրջանում մեծ ճանաչում ունեցող ձևարար-դերձակների ընտանիքում: 1941-ից անցնելով զինվորական ծառայության, շնորհիվ գերմաներենի իմացության, գործուղվել է օտար լեզուների ռազմական ինստիտուտ, ավարտել ուսուցման արագացված կուրսերը, հաճախակի գործուղումներ ունեցել ռազմաճակատ (աշխատանք ռազմագերիների հետ), թշնամու թիկունք:

1945 թվականին Բեռլինում, դաշնակցային զինվորական վարչակազմում աշխատել է թարգմանիչ: Երկրորդ հայրենականի ավարտը դիմավորել է կապիտանի զինվորական կոչումով: 1950-ին գործուղվել է ԽՍՀՄ պետանվտանգության նախարարություն, օպերլիազորի հաստիքով աշխատել հակահետախուզությունում` հետագայում զբաղեցրել պետի տեղակալի պաշտոնը: 1954-ին հրամանագրվել է երկրի զինված ուժերի Գլխավոր շտաբի ռազմադիվանագիտական ակադեմիայում` որպես ունկնդիր: ԽՍՀՄ պետանվտանգության աշխատակցի որակում 1950-1960-ականներին գործունեություն է ծավալել շատուշատ երկրներում, մասնավորապես` Կանադայում, Ավստրալիայում, Նոր Զելանդիայում, Բելգիայում:

Վ. Կևորկովի մասնագիտական գործունեության նոր մեկնակետ է դարձել 1968 թիվը, երբ ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի նախագահ Յու. Վ. Անդրոպովի հանձնարարությամբ (եղել է նրա հատուկ հանձնարարությունների գծով դեսպանն ու գաղտնի խորհրդականը) խորապես անցավ արտաքին քաղաքականության ոլորտում գործունեության ծավալման` «սառը պատերազմի» ամենաբուռն շրջանում նրա ուսերին էր ծանրացած Արևմտյան Գերմանիայի հետ կապեր հաստատելը: Հընթացս նշենք, որ Յու. Անդրոպովից զատ նա ԽՄԿԿ կենտկոմի գլխավոր քարտուղար դստեր` Գալինա Բրեժնևայի միջոցով կապեր է ունեցել և Լեոնիդ Իլյիչ Բրեժնևի հետ:

Հանձնարարությունն առանձնակի բովանդակային իմաստ ստացավ հատկապես այն բանից հետո, երբ ԳՖՀ-ում իշխանության եկավ (1969) Վիլլի Բրանդտն իր «արևելյան քաղաքականությամբ»: Այս շրջանում (1972-1982) նրա կարիերան նման էր դանակի սայրի վրայից քայլող մարդուն բաժին հասած փորձության, մանավանդ որ ԽՄԿԿ կենտկոմի քաղբյուրոյում ու նրանից դուրս ազդեցության ոլորտների տիրապետման համար բարդ կոմբինացիոն պայքար էր ընթանում ՊԱԿ-ի նախագահ Յու. Անդրոպովի ու առավելապես անդրատլանտյան դիրքորոշմանը հակված ԽՍՀՄ արտաքին գործերի նախարար Ա. Գրոմիկոյի միջև: Այս մրցակցությունում հանգուցային դերակատարում ունեցավ ԽՍՀՄ-ի ու ԳՖՀ-ի միջև կնքված Մոսկովյան պայմանագիրը, որի նախապատրաստման գործում մեծ էր Կևորկովի ներդրումը: 

1975 թվականին նրա` անվտանգության գեներալ-մայորի գլխավորությամբ ԽՍՀՄ արտգործնախարարության կազմում ստեղծվեց անվտանգության ծառայություն, որի գործունեության արդյունքում մերկացվեցին արտասահմանյան հատուկ ծառայությունների մի շարք գործակալներ: 

Տասնհինգամյա ընմիջումից հետո 1982 թվականին ԽՄԿԿ կենտկոմ Յու. Անդրոպովի տեղափոխվելուց հետո Վ. Կևորկովը, հեռացավ զբաղեցրած պոստից, աշխատանքի անցավ ТАСС-ում որպես գլխավոր տնօրենի տեղակալ` ամբողջովին տրվելով լրագրողական գործունեությանը, ոլորտ, որի նկատմամբ հետաքրքությունը ծնվել էր դեռևս Ավստրալիայում ու Նոր Զելանդիայում աշխատելու տարիներին:

Շուրջ տասնամյա բեղուն գործունեությունից հետո 1991թ. օգոստոսին նա հարկադրաբար հեռացավ զբաղեցրած պաշտոնից: Պատճառն իշխանության եկածների հետ տարաձայնություններն էին: 1991-1997թթ. Վ. Կևորկովը, մինչև թոշակի անցնելը, գերմանախոս երկրներում (ԳՖՀ, Ավստրիա, Շվեյցարիա) գլխավորել է ИТАР-ТАСС-ի միացյալ լրատվական կենտրոնը:

Պետանվտանգության մարմիններում ու առհասարակ դիվանագիտության ոլորտում ծանրակշիռ հետք թողած հայորդին, ով Կարմիր դրոշի (կրկնակի), Հոկտեմբերյան հեղափոխության, Կարմիր աստղի շքանշանակիր էր, բազմաթիվ հոդվածների կողքին հեղինակել է տասը գիրք: Դրանք տարբեր ժանրային պատկանելության են, որոնցից երկուսը` «Սուրբ աթոռը դատարկ է...» ու «Ամեն մեկին` իրենը», գրվել են կյանքի վերջին շրջանում: Սակայն այնպես չէ, որ նա միայն այլոց մասին է ունեցել հրապարակումներ: Բավականին լայն դիտարկումների նյութ է հանդիսացել և նրա ապրած կյանքը: Ի մասնավորի նշենք 90-ամյակի կապակցությամբ նրա պատվին «Ռոսիա» հեռուստաալիքի պատրաստած «Հակահետախուզության վերջին ռոմանտիկը» փաստավավերագրական ֆիլմը:

Լրագրողականից զատ Վ. Կևորկովը մեծ կապեր է ունեցել նաև գրողական շրջանների հետ: Մասնավորապես մտերմիկ հարաբերություններ է ունեցել հանրահայտ գրող, կինոսցենարիստ Յուլիան Սեմյոնովի հետ, եղել է նրա «ՏԱՍՍ-ը լիազորված է հայտարարել...» վեպի ու համանուն հեռուստասերիալի, «ՏԱՍՍ...»-ի շարունակություն «Միջմայրցամաքային հանգույց» վեպի ՊԱԿ-ի աշխատակից Վիտալի Սլավինի կերպարի նախատիպը: Մեծ է եղել նրա հետաքրքրությունը նաև սպորտի նկատմամբ, կանոնավոր զբաղվել է ակադեմիական թիավարությամբ:

20-րդ դարի ամենախորհրդավոր մարդկանցից մեկի համարումն ունեցող մեր հայրենակիցը կյանքին հրաժեշտ է տվել բավականին առաջացած տարիքում, 2017թ. հունիսին, Բոննում, որտեղ ապրում էր վերջին տարիներին: Եվս 38 օր ու նա կտոներ 94-ամյակը...

ԱԱԾ պահեստազորի սպաների միություն