Նոյեմբերի 9-ի հայտարարության փոխարեն. ի՞նչի մասին խոսեց Փաշինյանը Սարդարապատում «Թավշյա» հեղափոխությունն ավարտվեց ՄՀՀ–ում․ «Վիվառոն» խաղադրույքներ է ընդունում Կայացել է Տիգրան Ավինյանի հոր դեմ դատական 2-րդ նիստը (տեսանյութ)
30
Երևանի 3 հնավայրերը կառավարման ճգնաժամ են ապրում․ Մանուկ Սուքիասյան (տեսանյութ) Սրբավայրերի հանդեպ վարչապետի մահացու սերը. Արշակ Սրբազան Պուտինը արցախցիների միջոցով մեսիջ է ուղարկել Ալիևին. Երվանդ Բոզոյան. ուղիղ «Մայր Հայաստան» խմբակցության անդամներն ահազանգի հետքերով «Էրեբունի» թանգարանում են. ուղիղ Ավագանու «Մայր Հայաստանի» անդամները ահազանգի հետքերով «Կարմիր բլուր» հնավայրում են (տեսանյութ) Ալիևն ինտենսիվ պատրաստվում է Փաշինյանի «խաղաղությանը».Ադրբեջանը «Սմերչ» համակարգերի կիրառմամբ զորավարժություններ է անցկացրել Քաղաքային իշխանության ապօրինի, անգրագետ աշխատանքի մասին (տեսանյութ) Պուտինը շնորհավորել է Փաշինյանին Ադրբեջանական զինուժը կրակել է Խոզնավար բնակավայրի ուղղությամբ՝ վնասելով բնակելի տուն (լուսանկար) Փաշինյանի հեռացումը անհրաժեշտ, բայց ոչ բավարար պայման է. Ստեփան Դանիելյան (տեսանյութ) Պատերազմ Արցախում
Ադրբեջանը հրաժարվել է, որ Խոզնավարի ուղղությամբ իրենք են կրակել. ՀՀ ՊՆ Խաղաղությունը ե՞րբ է սպասվում․ «Կարճ ասած» Պետական պաշտոնյան պետք է լսեր ու տեսներ այն հիմնախնդիրները, որոնք Եկեղեցին տարիներ առաջ բարձրաձայնել էր․ Տեր Ասողիկ Նոյեմբերի 9-ի հայտարարության փոխարեն. ի՞նչի մասին խոսեց Փաշինյանը Սարդարապատում Երևանի 3 հնավայրերը կառավարման ճգնաժամ են ապրում․ Մանուկ Սուքիասյան (տեսանյութ) «Թավշյա» հեղափոխությունն ավարտվեց ՄՀՀ–ում․ «Վիվառոն» խաղադրույքներ է ընդունում «Երբ բուժքույրն ուզում էր 5-րդ ներարկումը կատարել, զգացի՝ երեխաս մահացավ»․ «Մուրացան»-ում մահացած փոքրիկի մայր «Մայր Հայաստան» ավագանու անդամները ահազանգի հետքերով Շենգավիթ հնավայր-թանգարանում են (տեսանյութ) Քաղաքական այլասերումը ոչ միայն խոսքի մեջ է, այլ նաև մտքի Սրբավայրերի հանդեպ վարչապետի մահացու սերը. Արշակ Սրբազան Երկրի գլխավոր ցավագարն ամենայն անամnթությամբ հերթական անգամ հարձակում գործեց Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցու վրա՝ այն որակելով որպես «չուլան». Գուգարաց թեմի առաջնորդ Արցախի 300 և ավելի եկեղեցիներն ու վանքերը «չուլանացված» էին, դրա համար էլ թուրքին հանձնեց Կայացել է Տիգրան Ավինյանի հոր դեմ դատական 2-րդ նիստը (տեսանյութ) Պուտինը արցախցիների միջոցով մեսիջ է ուղարկել Ալիևին. Երվանդ Բոզոյան. ուղիղ «Օրեր առաջ էլ Փաշազադեն էր թիրախավորել հայոց եկեղեցին»․ Տաթևիկ Հայրապետյան «Մայր Հայաստան» խմբակցության անդամներն ահազանգի հետքերով «Էրեբունի» թանգարանում են. ուղիղ Ավագանու «Մայր Հայաստանի» անդամները ահազանգի հետքերով «Կարմիր բլուր» հնավայրում են (տեսանյութ) Քարվաճառում ականի պայթյունից ադրբեջանցի զինծառայող է մահացել «Մուրացան» հիվանդանոցում 1,5 տարեկան երեխա է մահացել․ մայրը մեղադրում է բժշկին Ադրբեջանը «Սմերչ» համակարգերի կիրառմամբ զորավարժություններ է անցկացրել 1 զոհ, 12 վիրավոր․ խոշոր վթար է եղել Քուչակ գյուղում Ալիևն ինտենսիվ պատրաստվում է Փաշինյանի «խաղաղությանը».Ադրբեջանը «Սմերչ» համակարգերի կիրառմամբ զորավարժություններ է անցկացրել Երևանում 15-ամյա պատանին դանակով հարվածել է 16-ամյա եղբորը Ջնջվող տոնացույց․ քա՞նի սգո օր է ավելացրել Փաշինյանը․ «Կարճ ասած» Տեղի է ունեցել Լավրով-Ռուբիո հեռախոսազրույցը Քաղաքային իշխանության ապօրինի, անգրագետ աշխատանքի մասին (տեսանյութ) Գայլերը Նորատուս գյուղում հnշnտել են մեկ ընտանիքի պատկանող 60-70 գառ Նոր Նորք վարչական շրջանը նոր ղեկավար ունի Վարդան Մինասյանը լքում է «Արարատ-Արմենիա»-ն. «Ֆուտբոլի հետ այդքան էլ կապ չունի, ինչքան երկրի, ինչ կատարվում է մեր երկրի հետ» Պուտինը շնորհավորել է Փաշինյանին

Այսօր Հովհաննես Թումանյանի ծննդյան օրն է

«Այո, Թումանյանն իր արվեստով նման է կախարդի. բնավ չեք զգում, որ գրել է. թվում է երկը ժողովրդական մի կենդանի խոսք է իր ձևերով, երանգներով ու հույզերով. զգում եք, որ բանաստեղծը ելնում է իր ժողովրդի ընդերքից, իր մեջ ներծծած, խտացրած այն ամենը, ինչ կոչվում է ժողովրդի կյանք` նրա մաքուր, ազնիվ հոգին, նրա մարդասեր աշխարհայացքը, նաև նրա տառապալից առօրյան, աղքատի ապրուստը... Մի խոսքով` Թումանյանի երկերում կա, ինչպես Տերյանն է նկատել, «հայրենի խինդ ու ժպիտ և հայրենի վիշտ»,- ասել է գրող, արձակագիր Ստեփան Զորյանը։ 

Այսօր մեծ լոռեցու, ամենայն հայոց բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանի ծննդյան օրն է՝ 151-ամյակը։

Բանաստեղծ, արձակագիր, գրական, ազգային և հասարակական գործիչ Հովհաննես Թումանյանը ծնվել է 1869 թվականի փետրվարի 19-ին Դսեղում։ 

Հ. Թումանյանը նախնական կրթությունը ստացել է հայրենի գյուղում, այնուհետև Ջալալօղլու (այժմյան՝ Ստեփանավան) դպրոցում։ 1883 թվականից շարունակել է ուսումը Թիֆլիսի Ներսիսյան Ճեմարանում, սակայն նյութական ծանր իրավիճակի պատճառով 1887թ. ստիպված եղավ թողնել դպրոցը և սկսեց աշխատել Թիֆլիսի հայ եկեղեցական դատարանում, այնուհետեւ Հայ Հրատարակչական միության գրասենյակում (մինչև 1893թ)։

Թումանյանը սկսել է ստեղծագործել 80-ականների կեսից, այդ ժամանակ էլ սկսում է համագործակցել հայկական տարբեր թերթերի ու ամսագրերի հետ։ Լայն ճանաչում է ձեռք բերում «Բանաստեղծություններ» հավաքածուի (1-2 հատոր, 1890-92) լույս տեսնելուց հետո։

Թումանյանի գրական գործունեության ամենահայտնի շրջանն է համարվում 19-րդ դարի վերջին տասնամյակը – 20-րդ դարի սկիզբը։ Այդ ժամանակաշրջանում է, որ Թումանյանը հանդես է գալիս որպես ժողովրդի ստեղծագործական ավանդույթների վրա հիմնվող բանաստեղծ։ Իր ստեղծագործություններից շատերում, նա նկարագրում է նահապետական օրենքներով ապրող գյուղացիների կյանքը, որը լի է ներքին ու հաճախ ողբերգական հակասություններով։ Այդ թեմային են նվիրված Թումանյանի այնպիսի պոեմները, ինչպիսին են «Մարոն» (1887, հրատարակվել է 1892թ), «Լոռեցի Սաքոն» (1889, հրատարակվել է 1890թ), «Անուշ» ողբերգությունը (1890, հրատարակվել է 1892թ)։

Թումանյանի պոեմներից, բալադներից ու հեքիաթներից շատերի հիմքում ընկած է ժողովրդական բանահյուսությունը։ Օրինակ՝ «Թմկաբերդի առումը» (1902, հրտ. 1905թ) հիմնված է ժողովրդական առասպելի վրա, ինչպես նաեւ «Ախթամար», «Փարվանա», «Սասունցի Դավիթ» պոեմները, «Մի կաթիլ մեղր» հեքիաթը։

Թումանյանի ստեղծագործությունները ժողովրդականացել են, լույս են տեսել տարբեր նկարիչների պատկերազարդումներով, վերածվել երգերի։ Նրա գործերի հիման վրա Արմեն Տիգրանյանը գրել է «Անուշ» (ըստ համանուն պոեմի), Ալեքսանդր Սպենդիարյանը՝ «Ալմաստ» (ըստ «Թմկաբերդի առումը» պոեմի) օպերաները, նկարահանվել են բազմաթիվ մուլտիպլիկացիոն («Ձախորդ Փանոսը», «Սուտլիկ որսկանը» և այլն) ու գեղարվեստական («Անուշ», «Գիքորը», «Տերն ու ծառան», «Չախ-Չախ թագավորը») ֆիլմեր։

1899 թվականին բանաստեղծը կազմակերպում է «Վերնատուն» գրական խմբակը, որի անդամ են դառնում բազմաթիվ հայ նշանավոր գրողներ ու բանաստեղծներ։

20-րդ դարի սկզբին Թումանյանը հայտնի է դառնում նաև որպես հասարակական գործիչ։ 1905-07 թվականներին մասնակցում է Բաքվի հայ-թաթարական ընդհարումների հաշտեցմանը։ Ցարական կառավարության կողմից երկու անգամ ձեռբակալվում է (1908 և 1911) ու բանտ նետվում:

1914թ. հոկտեմբերին, նախքան ռուս-թուրքական պատերազմի սկսվելը, Թիֆլիսում ստեղծվում է «Պատերազմից վնասվածներին օգնող կոմիտե», որը մշակութային և հոգևոր գործիչների մասնակցությամբ ծավալում է լայն գործունեություն: 1914-1915թթ. Թումանյանի հասարակական ողջ գործունեությունը կապվում է հիշյալ ընկերության կենտրոնական կոմիտեի հետ: Այդ կոմիտեն իր հերթին ենթարկվում էր Հայոց ազգային բյուրոյին, որին Թումանյանն անդամակցում էր նրա գոյության առաջին օրից` 1912թ. հոկտեմբերի 30-ի հիմնադիր ժողովից: Այդ օրերին Թումանյանի յուրաքանչյուր հոդված հայ զինվորին և ամբողջ ժողովրդին մղում էր ազատագրական պայքարի, ոգևորում նրանց հաղթանակի հավատով:

1915 թվական: Երբ Թիֆլիս հասավ կոտորածի լուրը, Թումանյանը հիվանդ, հոգեպես և ֆիզիկապես քայքայված, դստեր` Նվարդի հետ մեկնում է Էջմիածին` սեփական ձեռքերով հոգալու գաղթականության խնամքի խնդիրները: Թումանյանից ավելի լավ ոչ ոք չի կարող ներկայացնել այդ օրերի մղձավանջը.

«Դա մի պատսպարան էր, ուր հավաքվում, լցվում էին սովամահի ճանկերից խլած երեխաներ… Ահա հազարավոր մայրերի ոսկրացած բազուկների ու ձեռների անտառը…, որ ամեն կողմից առաջ էին հրում անթիվ, անհամար մանկական կմախքներ, որ դեռ շնչում էին…»:

Թումանյանը ժամանակ չկորցնելով, առանց քուն ու դադարի ձեռնամուխ է լինում գաղթականների և որբերի ապաստարանի, խնամքի, նրանց սնունդով ապահովելու գործին: Նրա անմիջական ղեկավարությամբ բացվում է հինգ հիվանդանոց` հինգ հարյուր մահճակալով, որբանոց` մոտ երեք հազար երեխայի համար:

1917-1918թթ. բանաստեղծը գլխավորում է մի շարք հասարակական կազմակերպությունների գործունեությունը: Այդ տարիներին հայկական գրեթե բոլոր գավառներում գործում էին «Հայրենակցական միություններ», որոնց խնդիրն էր օգնել պատերազմից տուժածներին և գաղթականներին, հավաքել հանգանակություններ, վարել բանակցություններ տարբեր կազմակերպությունների հետ աջակցելու համար: Աշխատանքը կենտրոնացնելու և ճիշտ կազմակերպելու նպատակով 1918թ. մարտին Թիֆլիսում ստեղծվում է «Հայրենակցական միությունների միություն», որի խորհրդի անդամ է ընտրվում Թումանյանը:

1921թ. Սովետական Հայաստանի նախագահ Ալ.Մյասնիկյանի հրավերով բանաստեղծը եկել էր Երևան` Հայաստանի օգնության կոմիտե հիմնադրելու համար: Թումանյանին առաջարկում են կոմիտեի նախագահի պաշտոնը: Նա խնդրում է իրեն ազատ թողնել գրականությամբ զբաղվելու համար, սակայն շրջելով Երևանի փողոցներով տեսնելով ծանր ու դաժան պատկերներ` բանաստեղծն այսպես է ասում.

«Երբ մի ժողովուրդ սովամահ է լինում փողոցներում, պետք է թողնել ամեն ինչ, մոռանալ ամեն բան և գնալ նրան փրկելու»:

Այսպես Թումանյանը դարձավ ՀՕԿ-ի նախագահ:


(Նկարիչ՝ Էդուարդ Իսաբեկյան)

Հովհաննես Թումանյանը վախճանվել է 1923 թ. մարտի 23-ին, 54 տարեկան հասակում, Մոսկվայում։

«Ընթերցելով Թումանյանի երկերը՝ մեր ժողովուրդը նրանց մեջ գտավ իր սեփական հույզերի և մտքերի ամենահարազատ վերարտադրումը։ Նրա ստեղծագործության միջոցով ժողովուրդը ինքը ճանաչեց իրեն և սիրեց Թումանյանին անմահական սիրով»,- ասել է Վիկտոր Համբարձումյանը։

Zham.am

Հետևեք մեզ Telegram-ում
Հետևեք մեզ YouTube-ում
Websiite by Sargssyan
Հետևեք մեզ Facebook-ում https://www.facebook.com/ZhamLratvakan